ایزواکتان

Iso octane

تعریف:

ایزوتریتینوئین , که با نام تجاری ایزواکتان نیز شناخته می شود , یک ترکیب شیمیایی است که خانواده رتینوئیدها ( مشتقات ویتامین A) می باشد فرمول شیمیایی ایزوتریتینوئین CH3C(CH3)2CH2CH(CH3)CH3 است. این ترکیب به شکل جامد و به رنگ زرد یا نارنجی روشن است.

مشخصات شیمیایی و فیزیکی:

1. فرمول مولکولی: CH3C(CH3)2CH2CH(CH3)CH3
2. جرم مولکولی: ۳۰۰.۴۴ گرم بر مول
3. نقطه ذوب: حدود ۱۷۵-۱۷۲ درجه سانتی گراد
4. حلالیت: محلول در چربی ها و حلال های آلی مانند اتانول , ایزوپروپانول و استون در آب نامحلول است.

ایزواکتان به دلیل تاثیر قوی خود بر کاهش تولید سبوم ( چربی پوست ) و کاهش التهاب , به عنوان یک درمان موثر برای آکنه های شدید شناخته می شود . اما مصرف این دارو نیازمند نظارت دقیق پزشکی است تا عوارض جانبی جدی جلوگیری شود.

ویژگی های شیمیایی و فیزیکی  :

ایزواکتان یک مایع بی رنگ و فرار با بویی مشابه به بنزین است . نقطه جوش آن در حدود ۹۹ درجه سلسیوسقرار دارد که این ویژگی آن را برای استفاده در سوخت های موتورهای درون سوز مناسب می سازد . ایزواکتان غیرقطبی است و در بسیاری از حلال های آلی حل می شود . این ترکیب به عنوان یک ماده ضدزنگ و ضد انفجار در سوخت ها مورد استفاده قرار می گیرد.

نقش ایزواکتان در معیار اکتان سوخت ها :

یکی از مهم ترین ویژگی های ایزواکتان , تاثیر آن بر عدد اکتان سوخت ها است . عدد اکتان معیاری برای سنجش مقاومت سوخت ها در برابر خود احتراقی یا پیش احتراق است. پیش احتراق زمانی رخ می دهد که سوخت قبل از زمان مناسب در داخل سیلندر موتور مشتعل می شود , که می تواند آسیب های جدی به موتور وارد کند . عدد اکتان بالاتر به این معناست که سوخت مقاوم تر است در برابر پیش احتراق . ایزواکتان به عنوان یک ترکیب مرجع با عدد اکتان ۱۰۰ شناخته می شود , که نشان می دهد این ماده هیچ گونه پیش احتراقی ندارد و در موتورهایی با نسبت تراکم بالا بهترین عملکرد را ارئه می دهد . در مقایسه با ایزواکتان , هیدروکربن های دیگری مانند نرمال اوکتان عدد اکتان کمتری دارند و بیشتر احتمال دارد که دچار پیش احتراق شوند.

تولید :

ایزواکتان معمولا از فرایندهای پتروشیمیایی مانند ایزومریزاسیون و آلکیلاسیون تولید می شود . در این فرایندها , هیدروکربن های سبک تر به ایزواکتان تبدیل می شوند تا سوخت هایی با عدد اکتان بالا تولید گردد. این ماده در ترکیب با دیگر هیدروکربن ها در سوخت بنزین به کار می رود تا کیفیت ان بهبود یابد و عملکرد موتور افزایش یابد.

کاربردها :

• سوخت ها : این ماده در تولید سوخت های با کیفیت بالا برای خودروها استفاده می شود . سوخت هایی که دارای درصد بالایی از ایزواکگتان هستند , معمولا دارای عدد اکتان بالا هستند که موجب کاهش دوده سازی و پیش احتراق در موتورهای احتراقی می شود.
• حلال ها : ایزواکتان به عنوان یک حلال در صنایع مختلف نظیر صنایع رنگ و رزین , داروسازی و تولید مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد . این ماده به دلیل ویژگی های حل کنندگی خوب و بخارپذیری بالا در این صنایع کاربرد دارد.
• آزمایشگاه ها : این ماده به عنوان استاندارد در آزمایشگاه ها برای تعیین عدد اکتان سوخت ها به کار می رود . استفاده از ایزواکتان به عنوان مرجع کمک می کند تا مقایسه دقیقی بین سوخت های مختلف صورت گیرد.

تاثیرات زیست محیطی و ایمنی:

ایزواکتان در صورت انتشار در محیط زیست می تواند مشکلاتی ایجاد کند , دبه ویژه در موارد نشت در آب های سطحی و خاک . این ترکیب به سرعت تبخیر شده و در محیط هایی با تهویه ضعیف می تواند اثرات منفی بر سلامت انسان ها بگذارد . بنابراین , احتیاط های ایمنی باید در هنگام ذخیره سازی و استفاده از ایزواکتان رعایت شود.

نتیجه گیری:

ایزواکتان یکی از ترکیبات کلیدی در صنعت نفت و پتروشیمی است که در تولید سوخت های با کیفیت و سایر کاربردهای صنعتی نقش مهمی دارد . ویژگی های شیمیایی آن , به ویژه عدد اکتان بالا , موجب استفاده گسترده آن در موتورهای احتراق  داخلی می شود . تولید ایزواکتان از فرایند های پیچیده پتروشیمیایی حاصل می شود و این ترکیب به عنوان یک استاندارد برای سنجش کیفیت سوخت ها در آزمایشگاه ها کاربرد دارد . با این حال , مانند هر ترکیب شیمیایی دیگر, ایزواکتان نیازمند رعایت اصول ایمنی در استفاده و ذخیره سازی است تا خطرات زیست محیطی و سلامتی به حداقل برسد.